Budapeşte’nin en büyük kültür kurumu, binasına dışarıdan baktığınızda ser
verip sır vermiyor: bu yapının kütüphane olduğunu tahmin etmek ilk bakışta hiç
de kolay değil. “Saray gibi” diyenleri yanıltmayan bir yapı burası, bina zaten
Wenckheim Sarayı olarak adlandırılıyor.
Saray 1889’da aristokrat bir aile tarafından malikane olarak yaptırılmış,
sonrasında birkaç kez el değiştirmiş; müze olarak kullanılmış, karargah olarak
kullanılmış, önce siyasi partiler, sonrasında sanatçılar ve gazeteciler kulüpleri
binayı mesken tutmuş. Son olarak buraya yerleşen Başkent Merkez Kütüphanesi,
1931’den beri bu binada hizmet veriyor.
1904’te faaliyete başlamış olan Budapeşte’nin ilk halk kütüphanesinin ilk
yöneticilerinden biri olan ve binaya bugünkü ismini vermiş olan Szabo Ervin’in
hayallerinden biri bir “kütüphane sarayı” inşa etmekmiş, diğer hayalleri ise bir
şehir kütüphanesi ağı oluşturmak ve bir çocuk kütüphanesi kurmak..
Dünya savaşları nedeniyle büyüme hızı yavaşlasa da, 1952’de çoğunlukla genç
entelektüellerden oluşan okuyucu kitlesi o kadar artmış ki, kütüphane sarayı
yanındaki iki bina ile genişletilmiş. Günümüzde de ilgiyle ziyaret edilen
kütüphane binası, bugünkü halini de o zaman almış. 1998-2001 yılları arasında
ise detaylı bir restorasyon geçirmiş.
8 katlı kütüphanenin 1 katı “palace” olarak geçiyor ve bu katta atmosfer insanı
kendine gerçekten hayran bırakıyor. Diğer katlarda, iç mekanda saray atmosferi
olmasa da, on binlerce kitap arasında kaybolmanın keyfi paha biçilmez.
Kütüphane her yaş grubu için çeşitli etkinliklere de ev sahipliği yapıyor: sergiler,
edebiyat akşamları, aile etkinlikleri, okul öncesi ve ilkokul yaş grubu için oyunlu
kütüphane saatleri, 0-3 yaş grubu için müzik etkinlikleri…
Kütüphanenin giriş katında bir cafe ve sergilerin düzenlendiği Barok stilinde bir
iç avlu bulunuyor. İlk katta çocuk kütüphanesi, en üst katta müzik kütüphanesi
ve arşivi bulunmak üzere, yapıda bir kat ise tamamen Budapeşte koleksiyonuna
ayrılmış.
Binaya ziyaret amacıyla girmek için girişte 1700 forint karşılığında bilet
alınabiliyor (Haziran 2023 fiyatı). Bilet ile beraber 1 günlük kullanım hakkı veren
wi-fi şifresi de isteyebilirsiniz. Rehberli bireysel gezi isterseniz, önceden kayıt
yaptırarak İngilizce veya Almanca tur da satın almanız mümkün (fiyatı 5000
forint). Budapeşte’nin en merkezi yerlerinden biri olan Kalvin meydanında
bulunan saray-kütüphane, gezmekten yorulduğunuzda rahat koltuklarında ve
sessiz ortamında dinlenmek için bizce en güzel bir soluklanma yerlerinden biri.
